برهان وجودی با نگاهی به فلسفه اسلامی

برهان وجودی از معروف ترین براهین برای اثبات وجود خداوند، در فلسفه ی غرب است . در این مقاله پس از بیانتاریخچه مختصر این برهان ، تعریف خداوند به معنای مورد نظر آنسل م که اصل مبنایی این برهان است ، موردواجب الوجود بالذات واجب من » بحث قرار گرفت ه و نشان داده شده است که این تعریف با مضمون قاعده ینزد حکیمان مسلمان تطبیق می کند، با ای ن تفاوت که حکیمان مسلمان ، برخلاف آنسلم درصدد « جمیع الجهاتاثبات وجود خدا از طریق این قاعده بر نیامده اند، بلکه فقط به اثبات صفات واجب از این طریق اکتفاء کرده اند .سپس تقریر نخست این برهان مطرح شده و اشکالا ت مشهور کانت به این تقریر مورد بحث و بررسی قرارگرفتهاست . به خصوص در پاسخ به اشکالا ت ، تأملا ت استاد حائر ی یزدی د ر خصوص آن اشکالات نیز تبیین و نقدشده است .در ادامه ی مقاله به تقریر دو م این برهان براساس استنباط برخی نویسندگان معاصر از بخش سوم کتاب گفتگوی باغیر آنسلم ، پرداخته شده است . این تقریر دوم به گونه ای است که اشکالات کانت به آن وارد نیست . این تقریرخداموجود » می کوشد وجود خدا را بر مبنا ی ضرورت وجود او اثبات کند، بدین صورت که اگر بتوان قضیه یرا ب ه عنوان قضیه ای ضروری الصدق تصور کرد، پ س باید این قضیه در همه ی جهان های ممکن صادق « استمورد بحث قرار « واجب الوجود بالذات واجب من جمیع الجهات » باشد. در پایا ن تقریر ملاصدرا از قاعده یگرفته و نشا ن داده شده است که می توان بیان ملاصدرا از ای ن قاعده را به گونه ای تقریر کرد ک ه با تقریردوم برهانوجودی ، منطبق باشد.